Kilka słów o karaimskich rękopisach biblijnych

Obecnie wiemy o istnieniu przeszło 140 rękopisów i druków biblijnych przechowywanych w licznych zbiorach prywatnych i państwowych. Wymienić tu należy przede wszystkim zbiory prywatne rodzin karaimskich w Polsce i na Litwie, zbiory Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk w Wilnie oraz archiwa Instytutu Rękopisów Orientalnych Rosyjskiej Akademii Nauk w Petersburgu i Rosyjskiej Biblioteki Państwowej w Moskwie. Ważne karaimskie źródła biblijne znajdziemy ponadto w bibliotekach brytyjskich, a dokładniej w John Rylands Library w Manchesterze, w Cambridge University Library oraz w Edinburgh University Library.

Jako że pierwszym pismem, którym Karaimi się posługiwali było pismo hebrajskie — a było im ono zapewne znane od czasów przyjęcia religii — zdecydowana większość literatury sakralnej, liturgicznej i obrzędowej była tłumaczona z języka hebrajskiego i została zapisana pismem hebrajskim. Źródła biblijne nie są pod tym względem wyjątkiem. Co więcej, przekłady Biblii hebrajskiej na język karaimski dostępne są obecnie wyłącznie w postaci teksów zapisanych różnymi odmianami pisma hebrajskiego — oprócz nielicznych opracowań filologicznych, w których teksty te można przeczytać w transkrypcji naukowej. Pisma hebrajskiego zresztą Karaimi używali (w druku i piśmie ręcznym) mniej więcej do lat 40. XX wieku, ale już od przełomu XIX i XX wieku było ono stopniowo wypierane przez pismo cyrylickie i łacińskie.

Illustracja 1. Początek rękopisu Tory, Halicz, XIX wiek (za zgodą właściciela)

 

Illustracja 2. Fragment rękopisu biblijnego z Chanatu Krymskiego, Krym, po 1648, przed 1687  (za zgodą właściciela)

 

Illustracja 3. Fragment rękopisu Tory, Kukizów, 1720 (za zgodą właściciela)